Page 8 - Navidenou-Arzhang No 23

‫دورۀ ا ّول‪ ،‬سا ِل س ّوم‪ ،‬شمارۀ ‪ ،32‬فروردین و اردیبهشت ‪1041‬‬ ‫ارژنگ دوماهنامۀ ادبی‪ ،‬هنری و اجتماعی نویدنو‬

‫سرسخن‬

‫"نیسان" (در زبان ُسریانیِ آرامی یا آشوری؛ مترادف و مخ ّف ِف َانیسان)‪ ،‬نام دیگرِ ما ِه اردیبهشتت‪ ،‬دوّمتین متاه از‬
‫فص ِل بهار و سا ِل شمسی(مصادف با ماهِ آوریلِ میلادی)‪ ،‬و نیز نا ِم ما ِه هفتتم از ستالِ سُتریانی استت‪ .‬در فرهنتگ‬
‫عمید به معنای " َنیسان و شبیه به نَی" آمده است و بارا ِن اردیبهشت را نیتز نیستان گوینتد‪ .‬در گتویشِ متا َزنی‪،‬‬
‫بارانی است که بعداز بیستم فروردین به مدت ‪34‬روز میبارد و آنرا نیسان یتا شتفادهنده متیداننتد‪ .‬بتارانی کته‬
‫قطراتِ آنرا جمع میکردند و برآن دعا میخواندند و در منابع دینی‪ ،‬نوشیدن آنرا موجب تقویتِ سلامتی بدن و‬
‫دفع بیماریها میدانستند‪ .‬در بسیاری از متون و اشعارِ کلاسیک و ح ّتی معاصر ایران‪ ،‬واژۀ "نیسان" فراوان به کار‬
‫رفته و گاه نیز با تعابیر و عباراتِ ترکیبی که میتوان ردّ آنرا در شعرِ شاعرانی بزرگ یافت‪ :‬خاقتانی (نتمِ نیستان‪،‬‬
‫فص ِل نیسان‪ ،‬آت ِش نیسان یا چم ِن نیسان)؛ مسعود سعد و بسطامی و سعدی و صائب (اب ِر نیسان)؛ ناصرخسرو (ماهِ‬

‫نیسان)؛ نظامی (بارانِ نیسان) و سعدی (دولتِ نیسان)؛‪...‬‬

‫"نیسان"‪ ،‬در شعر شاعران معاصر نیز پُرکاربرد بوده است‪ ،‬به عنوان نمونه‪ :‬نادر نادرپور (چه کسی میدانست‪ /‬که‬
‫پس از آنهمه بیداردلی‪ /‬در شبِ تیرۀ نیسانِ زمین خواهی خفت) و همو در شع ِر کهن دیارا (من ای بهاران ز ابترِ‬
‫نیسان‪ /‬چه بهره گیرم که خود خزانم)؛ و یا مفتون امینی در شعری به یاد صمد بهرنگتی (ستکوتِ باغچتههایتت‪،‬‬
‫ُدعا ِی نیسان بود)‪ ...‬؛ ولی ما در اشعارِ بزرگانی چون حافظ و فردوسی و خیام و نیز نیما از میان معاصران‪ ،‬این واژه‬
‫را کمتر و یا اصلا نمییابیم که این خود‪ ،‬میتواند موضوع پژوهشی جداگانه باشتد‪ .‬در ایتران و کشتورهای حتوزۀ‬
‫نوروز‪ ،‬در پ ِی فروردین‪ ،‬ماهِ نیسان (اردیبهشت)‪ ،‬یکی از بهترین آب و هواهای طی سال و طبیعتِ شکوفا بتر روی‬
‫کرۀ زمین را داراست که سعدی در وصف آن می گوید‪" :‬به تَک ژاله میریخت بر کوه ُو دشت‪ /‬تو گفتی مگر ابترِ‬

‫نیسان گذشت‪."...‬‬

‫بی تردید با مهار ویروس مرگبار کرونا در سطحِ جهان‪ ،‬مشاهدۀ دوبارۀ چنین تصاویر و لحظا ِت استهتیک‪ ،‬رابطتۀ‬
‫احترامآمیز گونۀ "انسان" با طبیع ِت مهربان و پیون ِد طبیعت با انسان و سرشت و سرنوش ِت او که در شع ِر شتاعرانِ‬
‫ما نقش بسته‪ ،‬نیازمن ِد آن است که به توصیۀ احسان طبری "بر این زمین َعبَث نرانیم" و به تعبیت ِر جترج برنتارد‬

‫شاو "یاد بگیریم که مثلِ آدم روی زمین زندگی کنیم‪*".‬‬

‫بازگشت به فهرست‬

‫سرسخن ‪7‬‬