Page 20 - Navidenou-Arzhang No 27
P. 20
دورۀ اوّل ،سا ِل چهارم ،شمارۀ ،27آذر و دی 1401 ارژنگ دوماهنامۀ ادبی ،هنری و اجتماعی نویدنو
همه میمیرند .با اینحال فقط اتللو و َهملت قهرمانا ِن تراژیک هستند :مر ِگ یاگو و کلودیوس کوچکترین
ارتباطی با تراژدی ندارد ،چراکه قهرمانِ تراژیک از محتوایی برخوردار است که دارای ارزشِ اجتماعی است و
طبیع ِت این قهرمان از جهاتِ مهمّی با آرما ِن انسانی تطبیق میکند .به این دلیل قهرمانِ تراژیک همیشه
کموبیش قهرمانی نجیب و قاب ِل تحسین است ،ح ّتی اگر در شرایط و موقعیّتهای خا ّص زننده یا منفی باشد.
هر قهرمانی که به هلاکت میرسد تراژیک نیست ،و ح ّتی مر ِگ هر
قهرمانِ بزرگ و ستودنی نیز تراژیک نیست .یک مر ِگ اتّفاقی را که
چیزی را بیان نمیکند ،دارای هیچگونه معنای ماندگار نیست ،با
محتوای اساسی زندگی و رش ِد ستیزههایی که قهرمان با آن درگیر
است ارتباطی ندارد ،نمی توان تراژیک دانست .در تراژیک همیشه
به دیالکتی ِک تصادفی و ضروری برخورد میکنیم .تصادفی
وقتی بهصورتِ ضرورت درمیآید و آنرا نمایان میسازد ،به بخشی
از تراژیک مب ّدل میشود.
رنج و مرگِ تراژیک از الگوهای منطقی معیّنی پیروی میکنند.
آنها از مقتضیا ِت ضروری خودِ زندگی زاده میشوند .ولی این
ضرورت و این منطق در ظاهر بهصورت زنجیری از حواد ِث اتفاقی
تجلّی مییابد .ماه ّیت و معنی زندگی در شکل حواد ِث تراژیک
نمایان میشوند و این حوادث در ستیزههای تراژیک نقشِ معیّنی
بازی میکنند.
تجار ِب هنری رئالیستهای سوسیالیستی در مورد تراژدی حاوی
سنّتهای فراوانی است .این س ّنتها خود ،عی ِن نوآوری هستند.
نوآوری هن ِر تراژیکِ شوروی بالاتر از همه در این واقعیّت تجلّی
پیدا میکند که ستیزههای تراژی ِک ناشی از انقلاب را منعکس
میسازد .مارکس معتقد است عالیترین شک ِل تراژدی تراژدی،
قهرمانانۀ انقلابی است.
در هن ِر تراژی ِک شوروی تغییر همین موضوع است که مهمترین و
اساسیترین جنبه را تشکیل میدهد .نه تنها بهدلیل اینکه این
هنر با ستیزههای تراژی ِک نوین سر و کار دارد ،بلکه همچنین بهخاطرِ شیوهای که در حلّ ِاین ستیزهها بهکار
میرود .تراژدی شوروی ،تراژیک را پدیدهای قهرمانانه و انسانگرایانه میداند .نوآوریِ نهفته در هنرِ تراژی ِک
شوروی خود را در خوشبینی نوینی متج ّلی میسازد .برعک ِس تراژدی کلاسیک ،تراژدی شوروی الگوی روشن
و ضرور ِت پیروزی عناصرِ مثبت و مترقی را نه در آیندۀ دور و نه تنها در نتیجۀ تغییرِ نظام ،بلکه در محدودۀ
سوسیالیس ِم موجود مشخّص میسازد .تراژدی شوروی تر ّقی و پیشرفتِ زندگی را بهعنوان یک آرمان موردِ
حمایت قرار میدهد.
مقولا ِت اِس ِتهتیک /تراژیک 19
