Page 21 - Navidenou-Arzhang No 27

‫دورۀ ا ّول‪ ،‬سا ِل چهارم‪ ،‬شمارۀ ‪ ،27‬آذر و دی ‪1401‬‬ ‫ارژنگ دوماهنامۀ ادبی‪ ،‬هنری و اجتماعی نویدنو‬

‫د ر فیل ِم ُنه روز از سال به کارگردانی میخائیل روم و دیمیتری خرابروویتسکی‪ ،‬گوزف )‪ (Gusev‬قهرمانِ‬
‫فیلم که فیزیکدا ِن برجستهای است میمیرد‪ ،‬بیآنکه ح ّتی بداند کارهایش با مو ّفقیت همراه بوده است یا نه‪،‬‬
‫یا اینکه آیا کشفیّاتِ جدید نتیجۀ تلاشهایش را به ثبوت رسانده است یا نه‪ .‬با اینحال این فیلم به مفهو ِم‬
‫کام ِل کلمه یک فیلمِ خوشبینانه است‪ ،‬زیرا اگرچه تماشاگر در پایانِ فیلم با قهرمانِ بیماری روبرو است که‬
‫هیچگونه ُامیدی به بهبودی خود ندارد‪ ،‬ولیکن با احساسی از او جدا میشود که پوشکین آنرا در عبارتِ‬
‫فصی ِح "اندو ِه تابناک" خلاصه کرده است‪ .‬این فیلم خوشبینانه است‪ ،‬نه بهخاطر اینکه شخصیّتهای اصلی‬
‫آن به پیروزی آشکاری دست پیدا میکنند‪ ،‬بلکه بهخاطر اینکه تماشاگر را با افرادی کامل و انسانصفت‬
‫روبرو میسازد‪ ،‬با افرادی که از عواطف و اندیشههای گرانبهایی برخوردارند‪ .‬نُه رو ِز قهرمانانه و درعینحال‬
‫تراژیکِ فیلم از چنان عمقِ فلسفی کمنظیر و انساندوستی درخشان بهرهمند است که این فیلم را کاملا از‬

‫فیلمهای ُپرسوز و گداز و خوشفرجا ِم متعارف متمایز میسازد‪.‬‬

‫بدیهیاست که ستیزههای تراژیک که در گذشته از تضا ّدهای آشتیناپذی ِر جامعه زاده میشد‪ ،‬در‬
‫جامعۀ سوسیالیستی ناپدید میشوند‪ .‬در این جامعه برای تراژدیهایی که از نبردِ استثمارشدگان بر‬

‫علیه استعمارگران نشات میگیرند‪ ،‬جایی وجود ندارد‪.‬‬

‫با اینحال در دنیای واقعی امروز نیز منابع نسبت ًا زیادی برای پیدایش تراژدی وجود دارد که به ستیزههای‬
‫حا ّد ِدنیای بیرون از جوامعِ سوسیالیستی اختصاص ندارند‪ .‬در جامعۀ نوین نیز زندگی‪ ،‬هنرمند را برآن میدارد‬
‫که برخی از جنبههای دنیای واقعی را با تراژدی تفسیر کند‪ .‬الکسی تولستوی معتقد است که تنها یک دنیای‬

‫جوان‪ُ ،‬پرشور و زنده میتواند فشردگی ُپرمایۀ تراژدی را درک کند‪.‬‬

‫موضوعا ِت قدیم تراژدی ناپدید میشوند‪ ،‬ولی تراژدی بهعنوان یک نو ِع هنری و تراژیک بهعنوان یک مقولۀ‬
‫استهتیک به حیاتِ خود ادامه میدهند‪ .‬در جامعۀ نوین‪ ،‬تراژیک نه تنها میتواند با شیوۀ دریافت و بیا ِن هنری‬
‫پدیدهها و فرآیندهای عمیقی چون "والا" و "قهرمانانه" ارتباط داشته باشد‪ ،‬بلکه میتواند از نبردهای انسان‬

‫با طبیعت و از جنبههای غمانگیز زندگیِ شخصی‪ ،‬که هنر میتواند به آنها ُبع ِد همگانی ببخشد‪ ،‬بهوجود آید‪.‬‬

‫علیرغ ِم دامنۀ وسیع موضوعاتی که در تراژدی مطرح میشوند‪ ،‬تفسی ِر هنری آنها همیشه از یک اص ِل‬
‫مشترک پیروی میکند و آن تحکی ِم ایمانِ انسان به پیروزی نیروهای مثبت و پاس ِخ خوشبینانۀ او به دنیای‬
‫اطراف خویشتن است‪ .‬این عامل در هر نوع هن ِر تراژیک‪ ،‬که در آن جاودانگی به واسطۀ مرگ تایید میشود‪،‬‬
‫معنی زندگی از طریق سقوطِ قهرمانان نمایان میگردد‪ ،‬و آرما ِن اجتماعی علیرغم شکس ِت کسانی که بهخاطر‬

‫آن نبرد میکنند اعتلاء مییابد‪ ،‬اساسیترین جنبه را تشکیل میدهد‪.‬‬

‫استهتیکِ مارکسیست‪-‬لنینیستی موقع ّی ِت تراژدی را در هنرِ رئالیس ِم سوسیالیستی تثبیت میکند و آنرا تجلّ ِی‬
‫کاملترین دستاوردِ هنری میداند‪ .‬با اینحال تراژدی‪ ،‬ضمن اینکه از اه ّمیتِ زیادی برخوردار است‪ ،‬بههیچوجه‬

‫تنها نوع (ژان ِر) هنری نیست‪ ،‬و کاملا نادرست خواهد بود همۀ هنرها لح ِن تراژیک داشته باشند‪.‬‬

‫تراژدی خود نباید با نمای ِش هر نوع رنج و بدبختی‪ ،‬انرژیِ انسان را به تحلیل ببرد‪ ،‬بلکه باید شجاعت و رو ِح‬
‫قهرمانانۀ او را پرورش دهد و استحکامِ شخصیّت و ثباتِ معنوی او را تقویت کند‪ .‬در هن ِر سوسیالیستی‪ ،‬تراژدی‬

‫مقولاتِ اِس ِتهتیک‪ /‬تراژیک ‪20‬‬