Page 10 - Navidenou-Arzhang No 28
P. 10
دورۀ اوّل ،سالِ چهارم ،شمارۀ ،28بهمن و اسفند 1401 ارژنگ دوماهنامۀ ادبی ،هنری و اجتماعی نویدنو
خوانندگانِ خود توصیه میکند از دشمنا ِن خود نه تنها با تحقیر ،بلکه با مسخره یاد کنند و بیسمارک و
شرکایش را الاغ ،شیّاد ،و باندِ رقّتانگیزی که در مقابلِ امواج پیشرفتِ تاریخ ناتوان است ،بخوانند .انگلس این
واقعیّت را که دشمنان نمیتوانند شوخطبعیِ ( )1کمونیستها را از آنان ب ُربایند ،از امتیازاتِ کمونیستها میداند.
لنین در گفتوگویی با لوناچارسکی ،ضمنِ تعیینِ هدفهای هن ِر شوروی تاکید میورزد که تبلیغاتِ هنری
ایدئولوژی سوسیالیستی نه تنها بایستی توجه مردم را به پدیدههایی متمرکز کند که رشدِ شوقانگیز عناص ِر
مثبت و نوین را منعکس میکنند ،بلکه لازم است هر پدیدههایی را که در جامعۀ شوروی یا هر جای دیگر
مسخرهآمیز است ،با خنده ،دا ِغ بدنامی بزنند.
با این حال ،خنده صرفاً سِلاحی برای افشاء کردن نیست ،بلکه همچنین منبعِ پایانناپذیری است برای شادی و
دلگرمی که ایمانِ انسان را نسبت به زندگی و هدفهای آن تحکیم میکند .خنده ،نشانۀ قدرتی است که نه از
شکست ،بلکه از پیروزی در نبرد زاده میشود و از احسا ِس شادی و آرام ِش اُمیدبخشی حکایت میکند.
مقولۀ ُکمیک (و شوخطبعی) برای علمای استهتیکی که کوشیدهاند آن را در چارچوبِ خشکی "بند کنند" و
صفا ِت ص ُوری آنرا مش ّخص سازند ،مشکلا ِت زیادی فراهم آورده است .حتی سیسرو ( )2و کوین تیلیان (،)3
کُمیک را پروتوسِ ( )4بیشکل و اغفالگر میدانند .ساکتی ،عالِمِ استهتیکِ روس در کتاب استهتیک برای عموم
مینویسد که کُمیک مانن ِد جیوه است ،نمیتوان آنرا ح ّتی برای یک لحظه در محدودۀ مع ّینی ثابت نگهداشت
زیرا از کوچکترین شیاری که پیدا کند به بیرون خواهد لغزید و امکان نخواهد داد کسی آن را مهار کند)5(.
وقتی ماکس ایستمن به جرج برناردشاو گفت که قصد دارد کتابی دربارۀ شوخطبعی بنویسد ،برنارد شاو
هشدارداد" :خطرناکترین بیماریِ ادبی ایناست که کسی وسوسه شود دربارۀ بذلهگویی و شوخطبعی کتابی
بنویسد ،زیرا که این کار نشان میدهد نه از نویسندگی خبر دارد و نه از بذلهگویی و شوخطبعی" 5(.مک ّرر)
این سخنا ِن شاو که نصفِ آن ج ّدی و نص ِف دیگرش شوخی است ،همان عقیدهای را که در بالا از آن سخن
گفتیم منعکس میسازد و اشاره میکند به اینکه تفسیرِ تئوری ِک مقولۀ ُکمیک عملِ غیرِممکن و ماهیّتِ آن
تعریفناپذیر است.
یکی از موضوعا ِت اساسی کُمدی پدیدههایی است که سودمندی خود را یا از دست دادند و یا بهزودی از دست
خواهند داد .خنده بر پدیدههایی که محتوای مثبتشان ته کشیده است ،ح ّق ِخود را برای ادامۀ حیات از دست
دادهاند و بیهوده میکوشند طبیع ِت واقعی خود را پنهان کنند ،دا ِغ بدنامی میزند .خنده با بیرونکشید ِن این
تناقضات میتواند به حذفِ پدیدههایی که منسوخ و کهنه هستند کمک کند.
هرتسن مینویسد :خنده یکیاز قویترین سِلاحهاست برعلیه چیزی که از زمان عقب مانده است ،ولیکن خدا
میداند چگونه به حیاتِ خود ادامه میدهد و چون خرابههای پُرنخوت از رش ِد زندگیِ تازه جلوگیری میکند و
ضعفا را بهترس میاندازد.
مقولات استهتیکُ /کمیک 9
