Page 11 - Navidenou-Arzhang No 27
P. 11

‫دورۀ اوّل‪ ،‬سا ِل چهارم‪ ،‬شمارۀ ‪ ،27‬آذر و دی ‪1401‬‬  ‫ارژنگ دوماهنامۀ ادبی‪ ،‬هنری و اجتماعی نویدنو‬

‫دقیقا در نتیجۀ همین نوع برخوردها بود که رازین و پوکاچف ‪-‬رهبرا ِن‬
‫قیامهای دهقانی روسیه‪ ،-‬در زندگی واقعی با مرگی تراژیک روبرو شدند‪،‬‬
‫درحالیکه شاهزادۀ دانمارک در نمایشنامۀ تراژیکِ شکسپیر ( َهملِت) به این‬
‫سرنوشت دچار آمد‪ .‬برخور ِد دیگری از این نوع که در سال ‪ 1905‬به‬
‫شکستِ شرکتکنندگانِ واقعی قیا ِم افسانهوارِ ملوانا ِن دریای سیاه منجر‬
‫شد‪ ،‬مایۀ اصلی فیلم رزمناوِ پوتمکین را بهوجود آورد‪ .‬همین گفتار در‬
 ‫مورد قهرمانا ِن قیا ِم ورشو در فیلمِ کانال اثرِ آندره وایدا ‪(Andrzeij‬‬
‫)‪ Wajda, Kanal‬نیز صادق است‪ .‬برخوردهای تراژیک در آثارِ هنری‪،‬‬

        ‫منعکسکنندۀ خصلتِ ستیزههای تراژیک در زندگ ِی واقعی هستند‪.‬‬

‫بدیهی است که سرش ِت ستیزۀ تراژیک‪ ،‬یک مقولۀ تاریخی است‪ .‬مبنای‬
‫عینی یک تراژدی‪ ،‬محتوای خاصّ ِآن‪ ،‬روشهایی که در مج ّسم ساختنِ آن‬
‫در شکلهای هنری بهکار میرود‪ ،‬چگونگی حلّ ِآن‪ ،‬و تفسیرِ مردم از‬
‫ماهیّتِ آن‪ ،‬همه ُمهرِ عصرِ خاصّی را که این تراژدی به آن تعلّق دارد‪ ،‬بر‬
‫پیشانی دارند‪ .‬نهتنها تراژدیهای یونا ِن باستان در اساس از تراژدیهای‬
‫شکسپیر متفاوتاند‪ ،‬یا تراژدیهای کرنی و راسین از تراژدیهای امروز‪،‬‬
‫بلکه حتّی در یک دورۀ نسبتا کوتاه یا ح ّتی در یک زمان نیز انوا ِع مختلفی‬
‫از تراژدی میتواند پدید آیند که مستلز ِم روشها و تدابی ِر هنری متفاوت‬
‫هستند‪ ،‬با اینحال در تراژدی‪ ،‬قوانی ِن عا ّم ِمع ّینی وجود دارند که در همۀ‬

  ‫زمانها عمل میکنند‪ ،‬گرچه ممکن است به شیوهای خا ّص متج ّلی شوند‪.‬‬

‫تراژدیهای بزرگ آشیل‪ ،‬سوفوکل و دبهویژه اوریپ دید دکه ار سدطو آن دها را‬
‫تراژدینویسهای تمام عیار نامیده است‪ ،‬هنوز در عصرِ ما نیز قدر ِت ه ندری‬
‫قاب ِل توجه خود را حفظ کردهاند‪ .‬الب ّته‪ ،‬نه صدرفاً بدهعنوانِ من بدع اطلا دعا ِت‬

                                                            ‫تاریخی‪.‬‬

‫در سالهای اخیر بهصحنهآورد ِن تراژدیهای سوفوکل و اوریپید در‬
‫اتّحادِشوروی و سایرِکشورها‪ ،‬بارِدیگر قهرمانانِ این نمایشنامههای مهمّ را‬
‫برای تماشاگرانِ امروزی دستیافتنی و جالبتوجه ساخته است‪ ،‬البتّه نه‬
‫بهخاطرِ اینکه در این نمایشنامهها سرنوشت پیروز میشود؛ بلکه بهخاطر‬
‫اینکه در اجرای آنها مردم فقط با اُودیپِ سوفوکل مواجه نیستند‪ ،‬بلکه‬
‫با اُدیپی روبرو هستند که توسطِ سوفوکل و هنرمندا ِن جدیدی آفریده‬

               ‫شدهاند که نمایشنامه را در تئات ِر مدرن‪ ،‬زندگی میبخشند‪.‬‬

‫بااینحال‪ ،‬تردیدی نیست که اگر مسائ ِل واقعی که الهامبخشِ تراژدینویسهای بزرگ در نوشتن این‬
‫نمایشنامهها بود‪ ،‬چشماندازی برای تماشاگران فراهم نمیساخت‪ ،‬تعابی ِر جدید از تراژدیهای کلاسیک‬

‫مقولاتِ ِاس ِتهتیک‪ /‬تراژیک ‪10‬‬
   6   7   8   9   10   11   12   13   14   15   16