Page 15 - Navidenou-Arzhang No 23
P. 15

‫دورۀ ا ّول‪ ،‬سالِ سوّم‪ ،‬شمارۀ ‪ ،32‬فروردین و اردیبهشت ‪1041‬‬  ‫ارژنگ دوماهنامۀ ادبی‪ ،‬هنری و اجتماعی نویدنو‬

‫تئوریک ماهیتِ استهتیک نهتنها تح ِت فشار تکام ِل خو ِد هنر‪ ،‬بلکه همچنین‪ ،‬تحتتاثیر نفو ِب وسیع اصو ِل هنری‬
                                                        ‫در متنوّعترین حوزههای زندگی بهوجود آمده بود‪.‬‬

‫واقعی ِت سوسیالیستی به وضوح نشان داده است که هیچ پدیدۀ مه ّم ِاجتماعی وجود ندارد که نتوان‬
                                                                  ‫آنرا با دیدِ استهتیک ارزیابی کرد‪.‬‬

‫طبیعی است که آثار نویسندگا ِن مارکسیست بیشاز همه با پرداختِ برداشتی ماتریالیستی از استهتیک سروکار‬
‫داشته اند‪ .‬این آثار صرف ًا به انتقادِ مفاهی ِم ایدهآلیستی یا اثباتِ تئوریکِ طبیعتِ عینی مقولاتِ زیبا‪ ،‬والا و سایر‬
‫تج ّلیا ِت متنوّع استهتیک اکتفا نکردهاند‪ .‬فه ِم همین واقعی ِت پیچیده که استهتیک دارای خصل ِت عینی است‪ ،‬در‬
‫آثا ِر مارکسیستی مباحثا ِت ج ّدی و ثمربخش به وجود آورده است که جنبههای گوناگو ِن آن به پیدایشِ عقای ِد‬

                                                                         ‫کامل ًا متفاوت منجر شده است‪.‬‬
‫معهذا‪ ،‬علیرغم تن ّوع ظاهری این عقاید‪ ،‬در سالهای اخیر در تلاشهایی که برای تبیینِ طبیعتِ استهتیک به کار‬
‫میرود‪ ،‬دو روندِ اساسی بهوجود آمده است‪ .‬در این مباحثات سوا ِل مور ِد بحث این است که آیا استهتیک با‬
‫صفا ِت طبیعی و فیزیکی پدیدههای جهان واقعی سر و کار دارد یا با مفهومِ اجتماعی این پدیدهها که از تجاربِ‬
‫تاریخی‪-‬اجتماعی انسان برمیخیزد و بر اساسِ این تجارب شکل می گیرد‪ .‬از این دو نظر‪ ،‬نظ ِر اوّل برداشتِ‬

                             ‫طبیعی خوانده می شود و نظرِ د ّوم برداش ِت "اجتماعی" یا "جامعهشناختی"(‪.)2‬‬
‫محتوای عقلایی برداش ِت طبیعی بر اه ّمیتِ آن صفا ِت طبیعی تاکید میورزد که در جریان تجار ِت اجتماعی‬
‫خصلتی استهتیک کسب میکنند‪ .‬ارز ِش علمی برداش ِت "جامعهشناختی" در این است که این برداشت‪ ،‬نق ِش‬

                ‫قاطع تجاربِ تاریخی‪-‬اجتماعی را در برخور ِد استهتی ِک انسان با جها ِن واقعی به اثبات میرساند‪.‬‬
‫مباحثاتی که پیرامو ِن همبستگی عوام ِل طبیعی و اجتماعی در استهتیک انجام میگیرد‪ ،‬پیچیدهترین و بغرنجترین‬
‫مسائلِ استهتیک را روشن میسازد‪ .‬با اینحال‪ ،‬نمیتوان با ماکس دسوار )‪ (Max Dessoir‬همعقیده بود که‬

                                                 ‫میگوید این مسائل چوبۀ دا ِر علمای استهتیک هستند(‪.)3‬‬
‫در مباحثاتِ طرفدارانِ برداشتهای مختلف است که تعبی ِر نوینِ ماه ّیتِ استهتیک و تج ّلیاتِ متنوّع آن تبلور‬

                                                                                              ‫مییابد‪.‬‬

                                                                    ‫پانوشتها‪:‬‬

                                                                                        ‫‪ -0‬رجوع شود به‪:‬‬

‫‪V.I.Lenin, Collected Works, Vol.28, P.92‬‬

  ‫‪ -2‬نگارنده از طرفداران برداش ِت "اجتماعی" است‪ ،‬لیکن معتقد نیست که برداش ِت "طبیعی" صرفاً یک برداشتِ‬
     ‫ماتریالیست ِی مبتذل است؛ و نیز با کسانی که برداشتِ دوّم را تج ّلیِ بهنگرایی میدانند‪ ،‬موافقت ندارد‪( .‬مولف)‬

                                                                                        ‫‪ -3‬رجوع شود به‪:‬‬

‫‪Max Dessoir, Asthetik und Allgemeine Kunstwissenschaft in den Grundzügen‬‬
‫‪Dargestellt, Stuttgart, 1956, s.148‬‬

      ‫برای دریافت فایل پی‪.‬دی‪.‬اف کتاب "پایههای هنرشناسی علمی" به این آدرس مراجعه کنید‬

‫بازگشت به فهرست‬

‫طبیعت مقولات استهتیک ‪10‬‬
   10   11   12   13   14   15   16   17   18   19   20